ADHD bij vrouwen

ADHD is in de volksmond met name bekend om drukke jongetjes te omschrijven, die zich niet kunnen concentreren in de klas. Ook ik dacht bij ADHD’ers altijd aan drukke mensen, die niet kunnen stilzitten, om je heen stuiteren en vooral niet kunnen stoppen met praten door de drukte in hun hoofd. Tot ik van iemand uit mijn schoonfamilie de vraag kreeg; “Zou jij je niet eens laten testen op ADHD?”, terwijl ik werd geobserveerd tijdens het doen van mijn huishouden. Ik? ADHD? Haha, wat denk je zelf?! Toch liet het me niet los, ik ging een rondje Googlen en alle puzzelstukjes vielen langzaam aan op zijn plek. ADHD uit zich bij vrouwen vaak heel anders, dan op de bekende ‘drukke jongetjes’ manier. ADHD bij vrouwen is minder makkelijk te ontdekken. Maar waarom dat zo is?

Wat is ADHD?

De afkorting ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Naar het Nederlands vertaalt komt dit neer op aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. De hersenen van mensen met ADHD reageren sneller op prikkels (impulsen, stemmingen en gebeurtenissen). Kinderen met ADHD zijn snel afgeleid, ze kunnen niet lang ergens de aandacht bij houden. En daarnaast is er vaak ook sprake van lichamelijke onrust (friemelen en wiebelen) en grote beweeglijkheid (steeds opstaan en rondlopen).

Er zijn drie verschillende vormen van ADHD. Namelijk de combinatie van concentratieproblemen, onoplettendheid en van druk en impulsief gedrag. Dit is de meest voorkomende vorm. Daarnaast is er in de andere twee vormen óf sprake van concentratieproblemen en onoplettendheid óf van druk en impulsief gedrag. Wanneer iemand alleen onoplettend is en concentratieproblemen heeft, werd dit in het verleden ADD genoemd. Maar tegenwoordig worden er geen aparte diagnoses meer gesteld en vallen alle drie de vormen onder de noemer ADHD. Kinderen met ADHD hoeven in hun gedrag dus niet erg druk en/of impulsief te zijn.

Kinderen met ADD kunnen hun aandacht niet genoeg inzetten bij het leren of gedrag. De grootste problemen doen zich voor tijdens taakgericht werken op school, bij het maken van huiswerk en in de omgang met leeftijdsgenoten. Op jonge leeftijd kan ook het aanleren van dagelijkse routines trager verlopen. Dit komt doordat ze vaak vergeten wat ze moeten doen. Dit is geen onwil, maar onmacht. Omdat kinderen met ADD over het algemeen niet lastig zijn voor hun omgeving, worden hun problemen veel minder snel opgemerkt dan bij kinderen met ADHD. Toch hebben zij net zo veel last van bijvoorbeeld hun concentratieproblemen en innerlijke onrust als kinderen met ADHD.

Kenmerken en symptomen van ADHD

Het is natuurlijk niet zo dat alle drukke of dromerige kinderen ADHD hebben. Je hoeft je dus niet onmiddellijk zorgen te maken wanneer je in je kind (of jezelf) enkele symptomen herkent. De kenmerken alleen zijn onvoldoende om de diagnose ADHD te stellen. Het is daarom verstandig om bij vermoedens een specialist in te schakelen die de diagnose ADHD kan vaststellen.

Onderstaande kenmerken en symptomen komen zowel bij een kind als een volwassene met ADHD voor. Soms lijkt het alsof een volwassene met ADHD bepaalde symptomen niet heeft. Dat is schijn, een volwassene kan bepaalde symptomen soms wat beter onderdrukken.

De drie belangrijkste kenmerken van ADHD zijn:

1. onoplettend, concentratieprobleem;
2. erg druk zijn (hyperactief);
3. impulsiviteit (niet denken, maar doen).

Het gedrag van een kind met ADHD kan zorgen voor problemen in het gezin, op school of in het contact met vriendjes en vriendinnetjes. Kinderen met ADHD kunnen vaak hun capaciteiten niet goed gebruiken. Ze hebben minder grip op hun eigen functioneren en dat wat anderen en ze van zichzelf verwachten. Daardoor ontwikkelen ze vaak een negatief zelfbeeld.

Symptomen onoplettendheid of slechte concentratie

• onvoldoende aandacht aan iets schenken en daardoor fouten maken (bijvoorbeeld in schoolwerk)
• moeite om de aandacht erbij te houden
• dromerigheid
• passiviteit
• teruggetrokkenheid
• niet goed kunnen luisteren
• niet doen wat anderen van het kind vragen
• moeite om taken af te maken
• regelmatig spullen kwijt zijn
• snel afgeleid zijn
• vaak iets (een afspraak, een opdracht) vergeten
• moeilijk tot actie komen/uitstelgedrag
• traag leertempo
• onder niveau presteren
• meer denken dan doen

Symptomen hyperactiviteit en impulsiviteit

• wiebelen, veel bewegen met handen/voeten, draaien op de stoel
• niet kunnen blijven zitten
• rondrennen, overal op klimmen
• geen rust nemen, voortdurend bezig zijn (doordraven)
• bij oudere kinderen: onrust, moeilijk kunnen ontspannen
• moeilijk rustig kunnen spelen
• veel praten
• moeite om op de beurt te wachten

Overige kenmerken van ADHD

Bij mensen met ADHD worden ook vaak andere kenmerken en soms ook bijkomende problemen gezien. Voorbeelden daarvan zijn:

• weinig tot geen gevoel hebben voor tijd. Gevolg: vaak te laat komen.
• moeite hebben met plannen
• moeilijk in slaap kunnen vallen,
• prikkelbaarheid,
• bang zijn. Snel angstige gevoelens en gedachten hebben.
• snel boos worden.
• sociaal onhandig. Het maken van onhandige opmerkingen of moeite hebben sociale signalen op te vangen.
• emotionele uitbarstingen. Plotselinge en dus onverwachte driftbuien en huilbuien zijn daar een voorbeeld van. Dit komt met name voor bij kinderen.
• hoofd- en bijzaken moeilijk kunnen scheiden. Moeite met onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken.
• Onhandigheid en houterigheid. Vaak vallen en knoeien.

ADHD bij vrouwen vaak pas op latere leeftijd ontdekt

Jongens worden sneller onderzocht en gediagnostiseerd op ADHD dan meisjes. Meisjes zijn van nature wat makkelijker in meebewegen in hun omgeving. Kletsen net als hun meisjes klasgenoten ook wat meer. En op de één of andere manier lijkt het bij jongens meer op te vallen als ze dromerig of onoplettend zijn en hun schoolwerk hieronder gaat lijden. Bij meisjes slaat de ADHD vaker naar binnen, zij zijn dus vooral erg druk in hun hoofd, maar uiten dit veel minder. Waardoor meisjes minder snel worden doorverwezen voor een ADHD onderzoek. Meisjes vinden op hun eigen manier sneller uit hoe ze met deze moeilijkheden om moeten gaan en passen zich hiernaar aan. Maar als er op latere leeftijd, tijdens een studie of zelfs na het stichten van een gezin, ineens meer van ze wordt verwacht, is het moeilijk om structuur te krijgen en te behouden.

Als vrouwen kinderen krijgen, hoeven ze niet alleen maar aan hun eigen ritme te denken, maar wordt er meer van ze verwacht. Schoolgaande kinderen, sportclubs, altijd overal op tijd moeten zijn, je eigen werk, het huishouden. Het zijn enorm veel ballen die je omhoog moet houden. En vaak is het dan ook zo dat ADHD bij vrouwen pas op het moment dat het niet meer gaat wordt ontdekt. Dit is jammer, want veel vrouwen met ADHD kennen burn-outs of zelfs depressies en verslavingen. ADHD kan ook een erfelijke factor hebben, het is dus niet gek dat als je twee zoons met ADHD hebt, je dochter het waarschijnlijk ook heeft. Al zal je daar minder snel over nadenken.

Mijn eigen ADHD diagnose

Nadat mij gevraagd werd door een familielid of ik me wel eens heb laten testen op ADHD, moest ik na eerst heel hard gelachen te hebben, hier nog veel over nadenken. Ik herkende symptomen bij mezelf na een rondje Googlen. En vroeg de psycholoog waar ik wekelijks gesprekken mee had vanwege mijn burn-out of er een onderzoek in gang gezet kon worden. Na een doorverwijzing naar de juiste plek, werd ik al snel onderzocht. Mijn moeder ging mee om vragen over mij als kind te beantwoorden. En twee weken later was daar de diagnose. ADHD, waarschijnlijk het onoplettende type. Al begin ik gaandeweg ook steeds meer hyperactiviteit in mezelf te ontdekken, al uit dat zich niet in beweeglijk zijn, maar wel het friemelen, voelen en pulken. Er werd me medicatie aangeboden en al snel kon ik terecht bij een psycholoog met als specialiteit ADHD coaching. Alle puzzelstukjes vielen in elkaar.

Biologisch gezien werken de hersenen anders bij mensen met ADHD. De neurotransmitters Dopamine en Noradrenaline komen minder voor in het voorste gedeelte van de hersenen: de prefrontale kwabben. Deze prefrontale kwabben zijn betrokken bij cognitieve en emotionele functies als beslissingen nemen, sociaal gedrag, plannen en impulsbeheersing en bij het werkgeheugen. Ook wel de executieve functies genoemd. En dit verklaart dus ook waarom deze executieve functies voor een ADHD-er moeilijker zijn. De uitleg hierover maakte een hoop duidelijk. Het ligt niet aan míj dat ik de grip op mijn huishouden maar niet te pakken krijg. En het ligt niet aan míj dat ik maar niet door de ellenlange to-do lijstjes heen kom.

Omgaan met ADHD als vrouw

Je kunt er zelf voor kiezen of je na de diagnose medicatie uit wil proberen of niet. Dit is natuurlijk niet verplicht. Ik heb ervoor gekozen dit wel te doen, maar ben inmiddels al 5 maanden erg druk met uitzoeken wat wel en wat niet werkt. Inmiddels ben ik begonnen aan medicijn nummer drie. En nog steeds niet tevreden met de werking. De dosering is dus nog niet goed genoeg afgesteld. Dit is een enorme zoektocht.

Naast medicatie ben ik onder begeleiding van een psycholoog die ADHD coaching geeft. Samen met haar oefen ik met agendabeheer, maar met name het prioriteiten leren stellen in mijn takenlijst. Een bureau opruimen heeft voor mij normaal gesproken een hogere prioriteit dan op tijd mijn Belastingaangifte te doen. En ik weet diep van binnen heus wel dat het uitstelgedrag of zelfs vermijding is. Maar prioriteiten stellen is voor een persoon met ADHD nu eenmaal erg lastig. De coach helpt mij grote taken op te delen in kleine behapbare taken. En dat is leuk! Want bij elke minitaak die ik kan afstrepen, word ik inmiddels blij. En zo kan ik makkelijker toewerken naar het afronden van een grote taak. Het maakt het overzichtelijker. Iets waar ik persoonlijk, heel erg goed op ga.

ADHD bij vrouwen – podcast door Jorna Postma met ADHD

Jorna Postma heeft ADHD en ze is ADHD coach. Ze snapt dus goed hoe ADHD bij vrouwen werkt en legt dit heel goed en rustig uit in haar podcasts over ADHD bij vrouwen. Ik ontdekte haar podcasts pas sinds kort. Maar begrijp steeds meer wat ADHD is en dat de dingen waar ik tegenaanloop voor heel veel vrouwen met ADHD lastig zijn. Aan de onderwerpen van de podcasts, zie je dat ze begrijpt met welke vragen vrouwen met ADHD vaak worstelen. Hier vind je alle podcastst van Jorna Postma.

Contact met lotgenoten

Wat mij ook enorm helpt, is om contact te hebben met lotgenoten. Dit heb ik via een Facebookgroep. Maar ook door open te zijn over mijn diagnose in gesprekken met familie, vrienden en collega’s, blijkt dat er veel meer vrouwen in mijn omgeving kampen met ADHD. En dat is erg prettig. Mezelf openstellen heeft me erg geholpen in het meer begrip krijgen van mijn chaos. Het is nu duidelijk waar het door komt. En het zorgt ervoor dat ik er steeds meer de voordelen van kan inzien. Daarover binnenkort meer.