Tips om de ontwikkeling van de fijne motoriek te stimuleren

Fijne motoriek, grove motoriek, spraakontwikkeling, taalontwikkeling .. We zijn er vaak helemaal vol van en het is oh zo belangrijk dat de ontwikkeling van onze kinderen op ‘de juiste’ manier verloopt. Al deze onderwerpen zijn belangrijk om goed op te groeien en dragen bij aan het goed functioneren van een (uiteindelijk) volwassen mens, zeggen ze. Waarom is de fijne motoriek nou zo belangrijk? Is er iets wat je als ouder zou kunnen doen om die ontwikkeling te stimuleren of moet alles vanzelf gaan?

Fijne motoriek: dit houdt het in en dit is het ontwikkelingspatroon

Iedereen heeft wel een idee over wat fijne motoriek inhoudt. Het woord zegt het al: het heeft te maken met hele fijne bewegingen. ‘Motoriek’ verwijst naar bewegingen die worden gemaakt en ‘fijne’ naar de ‘omvang’ van de bewegingen. De fijne motoriek is onderdeel van de totale ontwikkeling van het kind, geen kind zal opgroeien zonder fijne motoriek te ontwikkelen. Je zou kunnen zeggen dat de fijne motoriek, fijne bewegingen met de vingers betreft. Knippen, scheuren, een knoop dichtmaken, ritsen, veters strikken, prikken, een draad door een kraal heen halen: dit zijn fijne bewegingen. Een bal schoppen, zwaaien en een groot voorwerp oppakken zijn ‘grove’ bewegingen.

Zoals aangegeven zal elk kind leren om de bewegingen te maken die we kunnen scharen onder ‘fijne motoriek’. Deze bewegingen zullen dan ook bij het ontwikkelingspatroon passen en leeftijdsadequaat zijn. Wel is het goed om te benoemen dat elk kind zijn eigen tempo zal volgen. Er zullen kinderen zijn die op de normale trend voorlopen, maar ook kinderen zijn die meer tijd nodig hebben en langzaam hun leeftijdsgenootjes opvolgen. Bij vrijwel iedereen is het wel bekend dat bewegingen van kinderen van ‘lomp’ naar ‘meer verfijnd’ gaan. Als baby begint een kindje met ‘niks’ en leert langzaam om zijn armpjes en beentjes te gebruiken en te coördineren. Het begint bij het ervaren van de mogelijkheden van de hand: ‘ik kan mijn hand dichtknijpen, dan houd ik iets vast’. Langzaam ontwikkelt zich dit reflex richting het doelgericht en bewust proberen te grijpen van een voorwerp (of een arm of hand). Van daaruit komt het kind uit bij de zo genoemde ‘pincetgreep’: met een duim en wijsvinger een voorwerp klemmen. Dit is een mooie aanwijzing van het ontwikkelen van de fijne motoriek. Verder leert het kindje om handen los van elkaar te gebruiken, en spelenderwijs langzaam groeien in het gebruik van de armen en benen. Als een kindje naar de kleuterklas gaat, zal je zien dat het vaak al in staat is om zelf ritsen (al dan niet met hulp) dicht te krijgen, zelf schoenen aan te doen (al dan niet te stoeien met het veterstrikken) en netjes binnen lijnen te kleuren.
Wil je een preciezer overzicht lezen over de ontwikkeling per maand en jaar? Ouders van nu heeft hier een duidelijk overzicht voor je gemaakt!

Lees ook: Groeipijn bij peuters

De ontwikkeling gaat vanzelf, dus ik hoef niks te doen, toch?

Dat zijn de goede vragen. Hierboven is inderdaad duidelijk beschreven dat het kind op natuurlijke wijze mag groeien in het gebruik van de fijne motoriek. Je zult ook zien dat kinderen benieuwd zijn en geïnteresseerd zijn in dingen die passen bij hun ontwikkeling. Is het kind toe aan de pincetgreep? Dan zal het kind deze in het begin ook vaker gaan toepassen om te ontdekken hoe die pincetgreep eigenlijk werkt. Het mooie is, dat ons onderwijssysteem en de kinderdagverblijven zodanig zijn doordacht en ingericht, dat er zoveel mogelijk wordt aangesloten bij de ontwikkelingsstadia van de kinderen. Zo blijven de kinderen geboeid, maar zullen er ook geen dingen van hen worden verwacht waar zij niet aan toe zijn. Is dit wel het geval, dan wordt hier vaak een andere weg voor gezocht om toch bij het kind aan te sluiten.

Het kind zal zelf op ontdekkingstocht uitgaan en scholen proberen aan te sluiten bij de ontwikkeling, maar toch zijn er zelf ook wel dingen die je kunt doen. Het is belangrijk om na te gaan waar het kind graag mee wil spelen; wat voor bewegingen wil het maken? Heb ik speelgoed wat deze bewegingen stimuleert? Daarnaast is het goed om te kijken of er genoeg afwisseling is tussen grove en fijne motoriek: bied ik alleen maar ballen, springtouwen en wagens aan, of heb ik ook kralen, papier en knutselspullen en lego? Het lijkt heel simpel, maar probeer eens kritisch te kijken. Je kind zal altijd voorkeuren hebben en dat kan erg lastig zijn. Is het kind echt een buiten kind? Dan is de kans groot dat het minder snel geïnteresseerd is in ’typisch spel’ passend bij de fijne motoriek. Gelukkig zal er op de basisschool genoeg aangeboden worden om toch fijne bewegingen onder controle te krijgen. Leren schrijven en bladeren door boeken is hier een goed voorbeeld van.
Ben je benieuwd naar de manier waarop kinderen op school worden getriggered de fijne motoriek te gebruiken? In dit overzicht krijg je er een goed beeld van.

Mijn kind gaat naar de middelbare school. Wat nu?

Een gegeven is dat het kind zodanig geoefend is in het gebruik van de fijne motoriek, dat het op de middelbare school de handelingen zelf zou kunnen uitvoeren. Zolang het kind blijft schrijven, een telefoontje gebruikt, tikt op een iPad, zichzelf blijft aankleden, zijn/haar haar blijft doen etc., zijn er genoeg momenten waarop de fijne motoriek wordt ingezet. Het is dus gelukkig niet nodig om je zorgen te maken om de ontwikkeling van de fijne motoriek bij tieners.

Heb jij je bewust beziggehouden met de ontwikkeling van de fijne motoriek van jouw kind(eren)? Kan je je in dit artikel vinden? Ik hoor graag van je!